دعوای فسخ عقد نکاح: شرایط، دلایل و فرآیند قانونی

مقدمه

فسخ عقد نکاح یکی از روش‌های انحلال ازدواج در حقوق ایران است که بر اساس شرایط خاصی امکان‌پذیر است. برخلاف طلاق که یک تصمیم یک‌طرفه یا توافقی است، فسخ نکاح مبتنی بر وجود عیب یا تخلف از شروط اساسی عقد ازدواج است. در این مقاله، به بررسی شرایط، دلایل و روند قانونی فسخ نکاح پرداخته‌ایم.

۱. مفهوم فسخ نکاح

فسخ نکاح به معنای برهم زدن عقد ازدواج به دلیل وجود نقص یا عیبی در یکی از طرفین است که مانع از ادامه زندگی مشترک می‌شود. این اقدام بر اساس قوانین مدنی ایران قابل اجراست و تفاوت‌هایی با طلاق دارد.

۲. دلایل فسخ نکاح

۲.۱. عیوب جسمی و روانی طبق ماده ۱۱۲۲ و ۱۱۲۳ قانون مدنی، وجود برخی از بیماری‌ها یا عیوب جسمی و روانی در مرد یا زن می‌تواند مبنای فسخ نکاح باشد، از جمله: - ناتوانی جنسی مرد (عنن به شرط دائمی بودن) - جنون زن یا مرد (در صورتی که پیش از عقد وجود داشته باشد) - برص، جذام، زمین‌گیری یا نابینایی از هر دو چشم در زن

۲.۲. تدلیس (فریب در ازدواج) اگر یکی از طرفین هنگام عقد نکاح، طرف مقابل را فریب داده و اطلاعات نادرستی درباره ویژگی‌های اساسی خود ارائه داده باشد (مانند جعل مدارک تحصیلی یا عدم افشای بیماری‌های خاص)، طرف دیگر حق فسخ دارد.

۲.۳. تخلف از شروط ضمن عقد چنانچه یکی از زوجین به شروط ضمن عقد پایبند نباشد، طرف مقابل می‌تواند تقاضای فسخ نکاح کند. برای مثال، اگر مرد متعهد شده باشد که همسرش را از کشور خارج کند و از انجام آن امتناع ورزد، زن حق فسخ نکاح خواهد داشت.

۳. تفاوت فسخ نکاح با طلاق

| معیار | فسخ نکاح | طلاق |

| نیاز به اجازه دادگاه | بله | بله |

| نیاز به رضایت طرف مقابل | خیر | در طلاق توافقی بله |

| عِده زن | بله (مشابه طلاق) | بله |

| ماهیت حقوقی | ناشی از عیب یا تدلیس | ممکن است بدون دلیل خاص باشد |

۴. مراحل قانونی فسخ نکاح

۱. تنظیم دادخواست فسخ نکاح توسط وکیل یا شخص متقاضی

۲. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی

3. ارجاع به دادگاه خانواده و بررسی مستندات

4. احراز شرایط فسخ توسط دادگاه و صدور حکم

5. ثبت فسخ نکاح در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق

۵. آثار حقوقی فسخ نکاح

- زن مستحق مهریه است، مگر اینکه فسخ به دلیل ناتوانی جنسی مرد باشد.

- عده فسخ نکاح مشابه طلاق است، اما در برخی موارد (مانند عدم رابطه زناشویی) نیازی به عده نیست.

- در صورت وجود فرزند مشترک، حضانت طبق قوانین عمومی حضانت فرزندان تعیین می‌شود.

نتیجه‌گیری

فسخ نکاح یک راهکار قانونی برای برهم زدن ازدواج در شرایط خاص است که نیاز به دلایل موجه و اثبات‌شده دارد. با توجه به پیچیدگی‌های این موضوع، توصیه می‌شود افراد قبل از اقدام به فسخ نکاح از مشاوره حقوقی تخصصی استفاده کنند.